“Cumhuriyet sizden ‘fikri hür, vicdanı hür, irfanı hür’ nesiller ister.” Başöğretmen Mustafa Kemal ATATÜRK

Eğitim, bir toplumun geleceğini şekillendiren en önemli süreçlerden biridir. Bu süreçte kilit rolü oynayan öğretmenler sadece bilgiyi aktaran kişiler değil, aynı zamanda öğrencilerin bireysel gelişiminde rehberlik eden ve onları geleceğe hazırlayan önemli figürlerdir. “İyi Öğretmen = İyi Eğitim” anlayışı, öğretmenlerin eğitimin kalitesine doğrudan etki ettiğini savunmaktadır.

Öğretmenlerin eğitim sürecindeki aktif rolü, yalnızca ders anlatmakla sınırlı değildir. Modern eğitim anlayışında, öğretmenler öğrencilerin yaşam boyu öğrenme becerilerini geliştiren, onların sosyal, duygusal ve bilişsel gelişimlerine katkı sağlayan önemli aktörlerdir. Bu bağlamda, öğretmenin rolü çok yönlü bir kavramsal inşa ile ele alınmalıdır.

Öğretmenler, öğrencilerin hayatlarını şekillendiren rehberlerdir. Onların yalnızca bilgi aktarımından sorumlu olmadığını, aynı zamanda öğrencilerin kritik düşünme, problem çözme ve kendini ifade etme becerilerini geliştirmelerine de rehberlik ettiğini görmek gerekir. Öğretmenlerin rehber ve mentör rolüne dair yapılan çalışmalarda, öğrenci başarısının büyük ölçüde öğretmenin bu görevleri nasıl yerine getirdiği ile bağlantılı olduğu belirtilmiştir (Hattie, 2009; Aydın, 2010).

Öğretmenler, sınıf içi etkileşimlerin ve öğrenci-öğretmen ilişkisinin kalitesinden doğrudan sorumludur. Yapılan araştırmalar, etkili bir öğretmenin güçlü iletişim becerilerine sahip olduğunu ve bu becerileriyle öğrenci katılımını artırarak öğrenme süreçlerini olumlu yönde etkilediğini göstermektedir (Wubbels & Brekelmans, 2005; Başar, 2003).

Eğitim ekosistemi, yalnızca bireysel öğretmenlerin performansı ile değil, aynı zamanda bu öğretmenlerin birbirleriyle olan işbirliği, okul yönetimi ve toplumsal etkileşimler ile de şekillenmektedir. Öğretmenler, öğrencilerin akademik başarıları kadar sosyal becerilerini geliştirmede de önemli bir role sahiptir. Ayrıca, öğretmenlerin toplumsal sorumlulukları ve etik değerleri, öğrencilerin topluma faydalı bireyler olarak yetişmesinde kritik öneme sahiptir (Erdem, 2008).

Bir öğretmenin eğitim sürecindeki etkinliğini sürdürebilmesi için sürekli mesleki gelişim şarttır. Bu süreç, öğretmenlerin mevcut bilgilerini güncellemelerini, yeni pedagojik yaklaşımlar öğrenmelerini ve öğrencilerinin ihtiyaçlarına daha iyi yanıt verebilmelerini sağlar. Bilimsel araştırmalar, mesleki gelişim programlarının öğretmenlerin pedagojik bilgi ve becerilerini artırdığını ve öğrencilerin akademik başarısına doğrudan katkıda bulunduğunu göstermektedir (Desimone, 2009; Erdem, 2008).

Günümüzde etkili öğretmenler, yenilikçi öğretim yöntemlerini benimseyerek öğrencilerin öğrenme süreçlerine daha aktif bir şekilde katılmalarını sağlamaktadır. Özellikle eğitim teknolojilerinin kullanımı, öğrenci merkezli öğretim yöntemlerini destekleyerek öğrenme sürecini daha dinamik hale getirmektedir (Prensky, 2001; Şişman, 2016).

Etkili öğretmenlerin yalnızca bireysel başarıları değil, aynı zamanda meslektaşlarıyla olan işbirlikleri de önemlidir. Öğretmenler arasında bilgi ve deneyim paylaşımı, eğitim kalitesini artıran önemli bir unsurdur. Profesyonel öğrenme toplulukları, bu işbirliğini destekleyen yapılar olarak öne çıkmaktadır (DuFour, 2004; Sönmez, 2001).

Eğitim liderleri, öğretmenlerin gelişimini destekleyen ve eğitim süreçlerini stratejik olarak yöneten kilit aktörlerdir. Okul müdürleri, bölüm başkanları ve diğer yönetici pozisyonundaki liderler, öğretmenlerin iş performanslarını ve öğrenci başarılarını artırmada büyük rol oynar.

Eğitim liderleri, okulların genel vizyonunu oluşturmak, öğretmenlere rehberlik etmek ve eğitim süreçlerini stratejik olarak yönetmekle yükümlüdür. Liderler, öğretmenlerin ihtiyaçlarını belirleyip bu ihtiyaçlara yönelik kaynaklar sağlayarak eğitim kalitesini artırır (Fullan, 2006; Balcı, 2011).

Etkili bir eğitim lideri, öğretmenlere mentörlük yaparak onların profesyonel gelişimini destekler. Bu, öğretmenlerin karşılaştıkları zorluklarla başa çıkmalarına yardımcı olurken aynı zamanda onların mesleki gelişimini teşvik eder. Bilimsel çalışmalar, mentörlük programlarının öğretmenlerin iş tatmini ve performansını olumlu yönde etkilediğini göstermektedir (Ingersoll & Strong, 2011; Kaya, 2012).

Öğretmenlerin sürekli gelişimi ve liderler tarafından yönlendirilen bir eğitim ekosistemi, toplumsal gelişim için hayati öneme sahiptir. Gelecekte yapılacak çalışmalar ve planlamalar, öğretmen ve lider işbirliğinin daha detaylı analiz edilmesi ve bu süreçlerin nasıl iyileştirilebileceğine dair yeni stratejiler geliştirilmesi üzerinde yoğunlaşmalıdır.

İlhami Serdar KARAMAN – 20.09.2024

Kaynakça:

Aydın, İ. (2010), “Eğitim ve Öğretimde Etik”, Ankara, Pegem Akademi Yayıncılık

Başar, H. (2003), “Sınıf Yönetimi”, Ankara, Anı Yayıncılık

Balcı, A. (2011), “Etkili Okul ve Okul Geliştirme: Kuram, Uygulama ve Araştırma”, Ankara, Pegem Akademi Yayıncılık

Sönmez, V. (2001), “Program Geliştirmede Öğretmen El Kitabı”, Ankara, Anı Yayıncılık

Şişman, M. (2016), “Öğretim Liderliği”, Ankara, Pegem Akademi Yayıncılık

Erdem, A. R. (2008). “Öğretmenlerin Mesleki Gelişimi ve Yetiştirilmesi”, Milli Eğitim Dergisi, 177 (26-36)

Kaya, Z. (2012), “Sınıf Yönetimi”, Ankara, Pegem Akademi Yayıncılık

Hattie, J. (2009), Visible Learning: A Synthesis of Over 800 Meta-Analyses Relating to Achievement, Routledge

Fullan, M. (2006), The new meaning of educational change, Teachers College Press

Ingersoll, R. M., & Strong, M. (2011), The impact of induction and mentoring programs for beginning teachers: A critical review of the research. Review of Educational Research, 81(2), 201-233

DuFour, R. (2004), What is a professional learning community?, Educational leadership, 61(8), 6-11