TALIS 2024 Verileri Işığında Okul Liderliği Üzerine Notlar

TALIS 2024’ün satır aralarını okuyan her okul lideri için, bugünden yarına atılabilecek somut adımlar var. Önceki yazımda ( Bir Okul Liderliği ve Kültür Sınavı ) TALIS 2024 raporu doğrultusunda, TALIS 2024 verilerinin Türkiye’de genç öğretmen kitlesinin kariyer beklentileri, okul aidiyeti ve yapay zekâ dönüşümüne hazırlığı üzerinden okul liderliğine yüklediği sorumlulukları aktarmıştım. Aşağıdaki önerilerin, mesleğe yeni başlayan öğretmenleri sistemde tutmak ve okul kültürünü güçlendirmek için güçlü bir başlangıç haritası olacağına inanıyorum.

1. Kariyer ve Gelişim Görüşmeleri Takvimi Oluşturun

Her öğretmenle yılda en az iki kez bire bir kariyer görüşmesi yapın. Bu görüşmeleri klasik bir “denetim” veya “performans değerlendirmesi” olarak değil, “gelecek tasarımı” odaklı kurgulayın.

• “Neyi iyi yapıyorsun?”
• “Hangi alanda desteğe ihtiyacın var?”
• “Kendini 3 yıl sonra nerede görüyorsun?”

gibi sorularla öğretmenin yolculuğunu birlikte planlayın. Unutmayın, gelişim odaklı liderlik, öğretmenin potansiyelini açığa çıkarır.

2. Okul İçi Mentörlük Ağı Kurun

Mesleğe yeni başlayan öğretmenleri, deneyimli ve rol model olabilecek meslektaşlarıyla veya Zümre Başkanları ile eşleştirin. Resmî bir ünvan olmasa bile “mentör öğretmen” rolünü okulunuzda tanımlayın.

• Gözlem, ders paylaşımı, ortak planlama gibi basit ama etkili planlamalar ile bu ilişkiyi canlı tutun.
• Böylece hem deneyimli öğretmeni onore etmiş olur hem de genç öğretmenin “yalnızlık” hissini azaltırsınız.

3. Yapay Zekâ ve Dijital Dönüşüm İçin Mikro Plan Yapın

Okulunuzun yapay zekâ ve dijital okuryazarlık konusunda en az bir yıllık bir planı olsun.

• Öğretmenlere küçük atölyeler, örnek ders paylaşımları ve iyi uygulama havuzları hazırlayın.
• Altyapı sınırlıysa bile, “Eldeki imkânla neler yapabiliriz?” sorusuyla küçük adımlar atın.

Önemli olan, öğretmenin teknoloji karşısında yalnız olmadığını hissetmesi ve okul liderinin bu alanda vizyoner olduğunu görmesidir.

4. Adalet ve Takdir Süreçleri Tasarlayın

Okulda adalet ve takdir kendiliğinden oluşmaz, bilinçli olarak tasarlanır.

• Başarı, emek ve katkıyı görünür kılan haftalık, aylık veya dönemlik organizasyonlar oluşturun (Haftalık Değerlendirme ve Bilgilendirme maili, E-bülten, pano, kısa bir tören vb.).
• Sadece sınav sonuçlarını değil yenilikçi ders sunumları, ekip çalışması ve sosyal sorumluluk gibi “öğrenme kültürünü” besleyen çabaları da takdir edin. (Ders dinleme ziyaretleri yaparak güzel etkinliklerin tüm öğretmenlere aylık yapılacak “Öğretmenler Buluşması” toplantılarında aktarımlarının sağlanması gibi.).

Bu yaklaşım, öğretmende “Burada yaptığım şey görülüyor ve değer görüyor” duygusunu besler.

5. Okul Kültürünü Beraber Tanımlayın

Kültür, sloganlarla değil her gün tekrarlanan davranışlarla güçlenir. Öğretmenlerle birlikte şu sorulara cevap aradığınız çalıştaylar düzenleyin:

• “Biz nasıl bir okul olmak istiyoruz?”
• “Bu okulda hangi davranışlar baş tacıdır, hangileri kabul edilemez?”
• “Genç bir öğretmeni burada tutacak üç temel faktör ne olurdu?”
• “Deneyimli öğretmenlerden kurum/okul ne kadar faydalanabiliyor?”

Bu soruların cevaplarını duvarda asılı kalan metinlere değil, gündelik davranış ilkelerine dönüştürün.

6. Genç Öğretmeni Kaybetmek, Geleceği Kaybetmektir

Genç bir öğretmeni okulda tutmak, sadece bir insan kaynağı meselesi değil bir ülkenin eğitim geleceğini teminat altına almak demektir. TALIS 2024 tablosu aslında karamsar değil tam tersine Türkiye’nin elinde büyük bir fırsat penceresi olduğunu söylüyor:

• Genç ve enerjik bir öğretmen kitlesi,
• Okulunu sevdiği hâlde sistemik sorunlar yüzünden gitmeyi düşünen yetenekler,
• Ve süreci okuyabilen vizyoner okul liderleri…

Eğer yöneticiler olarak kendimizi sadece “işleri yürütenler” değil, “kültür inşa eden mimarlar” olarak konumlandırabilirsek, bu enerjiyi güçlü bir okul ekosistemine dönüştürebiliriz.

Belki de her sabah kendimize sormamız gereken asıl soru şudur:

“Bugün okulda aldığım kararlar, genç bir öğretmenin bu kuruma olan inancını artırıyor mu, azaltıyor mu?”

Bu soruya dürüstçe cevap verebiliyorsak, liderlik sınavımızdan geçme ihtimalimiz hâlâ çok yüksektir.

Eğitim Lideri İçin Yarının Görevi: Yarın sabah okula gittiğinizde, mesleğe en yeni başlayan öğretmenin yanına uğrayın. İşle ilgili bir şey sormayın sadece “Nasılsın? Senin için yapabileceğim, işlerini kolaylaştıracak bir şey var mı?” diye sorun. Bazen aidiyet, tek bir soruyla başlar.

İlhami Serdar KARAMAN – 07.12.2025

x.com/iskaraman